6 stycznia Święto Trzech Króli. W wielu miastach wierni wyjdą w orszakach na ulice

Na Wschodzie to święto celebrowano już w III wieku, wcześniej niż Boże Narodzenie. Na Zachodzie pojawiło się 100 lat później.

Pierwsi chrześcijanie tego dnia świętowali Boże Narodzenie i tradycję tę zachowują dotychczas chrześcijanie obrządku wschodniego, wyznawcy Prawosławia i grekokatolicy.

Dopiero w końcu IV wieku do liturgii Kościoła wprowadzone zostały dwie odrębne uroczystości: Boże Narodzenie – 25 grudnia i święto Trzech Króli-Objawienia Pańskiego – 6 stycznia. Zamyka ono cykl bożonarodzeniowych uroczystości religijnych.

Mędrcy świata, monarchowie…

Święto Trzech Króli zostało ustanowione na pamiątkę hołdu oddanego Jezusowi przez trzech Mędrców ze Wschodu (z Indii, Persji i Arabii) o imionach: Kacper, Melchior i Baltazar. Według Ewangelii św. Mateusza – przypomina portal hit.policja.gov.pl – na wieść o narodzinach Jezusa zjawili się oni w Betlejem, gdzie w ubogiej stajence odnaleźli  niemowlę, które było bóstwem w ludzkiej postaci, przyszłym Zbawicielem (oczekiwanym Mesjaszem).

Trzej Królowie padli przed nim na kolana, żeby oddać mu pokłon, i złożyli przywiezione dary: złoto – symbol godności królewskiej, kadzidło – symbol godności kapłańskiej oraz mirrę – symbol wypełnienia proroctw i zapowiedź śmierci Zbawiciela.

Trzej Królowie czczeni są jako patroni podróżujących, pielgrzymów, handlowców, właścicieli gospód oraz kuśnierzy.

12 szczodrych dni i wieczorów

W dawnej Polsce ze świętem tym wiązały się różne zwyczaje domowe. Dzień Trzech Króli, szczodry i święty, był ostatnim spośród 12 szczodrych dni i wieczorów. Był więc dniem poczęstunków, odwiedzin, wręczania sobie drobnych darów. Do domów przychodzili różni kolędnicy, a wśród nich chłopcy przebrani za Trzech Króli, w złotych, tekturowych koronach i – bywało – w szatach liturgicznych, starych i podniszczonych kapach i ornatach, wypożyczonych z zakrystii kościelnej. Tak jak inni kolędnicy, składali gospodarzom życzenia i wypraszali datki.

Obecnie święto Trzech Króli to przede wszystkim uroczystość kościelna, podczas której święci się kawałki kredy i mirrę (czyli zmieszane z żywicą zioła). Do niedawna, np. na południu Polski, zwłaszcza na wsi, świeciło się w tym dniu przyniesioną z domu, chociażby najskromniejszą biżuterię, aby przynosiła swym właścicielom szczęście i bogactwo.

Dzisiaj przyniesioną do i z kościoła do domu poświęconą kredą pisze się na drzwiach wejściowych poprzedzielane krzyżykami litery K+M+B, czyli pierwsze litery imion Trzech Króli.

Gomułka skasował święto

W Polsce Święto Objawienia Pańskiego jest znane bardziej jako Święto Trzech Króli. Zawsze było obchodzone bardzo uroczyście. Za czasów monarchii – z udziałem króla, po odzyskaniu niepodległości – najwyższych władz państwowych. I tak jest do dziś.

W II Rzeczypospolitej Dzień Trzech Króli obchodzony był jako święto państwowe i kościelne. Był jednocześnie dniem wolnym od pracy. Ten status zachowano także po II wojnie światowej. Skasował je dopiero I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka ustawą z 10 listopada 1960 r.

Na pół wieku Trzej Królowie zniknęli z państwowego kalendarza świąt i rocznic. Wrócili do niego w 2011 r. Dzięki temu 6 stycznia stał się również dniem wolnym od pracy.

K+M+B czy C+M+B?

Tego dnia na wielu drzwiach domów i mieszkań można zobaczyć napis kredą K+M+B i aktualny rok. Kilka lat temu – przypomina serwis dziennikparafialny.pl – archidiecezja krakowska opracowała instrukcję dla kapłanów i wiernych na temat wizyty duszpasterskiej, czyli kolędy. Jej fragment jest poświęcony napisowi C+M+B. Kuria w Krakowie ubolewa, że zatarło się prawdziwe znaczenie tej inskrypcji.

„Niestety zanika już zwyczaj umieszczania na drzwiach domu symboli: C+M+B. Co oznaczają litery: C+M+B? Św. Augustyn odczytuje w tych znakach chrześcijańską myśl: Christus Multorum Benefactor, czyli Chrystus dla wielu jest dobroczyńcą. Starochrześcijańskie tłumaczenie, zbliżone do myśli św. Augustyna, jest złączone z treścią modlitw kolędowych: Christus Mansionem Benedicat – Niech Chrystus błogosławi temu mieszkaniu”.

Z kolei ks prof. Jacek Nowak z UKSW na portalu Deon.pl wyjaśnia, że Epifania związana była z trzema wydarzeniami: chrztem – po łacinie Baptesimus, weselem w Kanie Galilejskiej – Matrimonium i z pokłonem mędrców – co oddano wyrazem Cogito, czyli poznaję. Około IX wieku wzięto te powtarzające się inicjały i utworzono od nich imiona trzech królów: Casper (Kacper), Melchior i Baltazar. Z czasem łacińskie „C” ludzie zaczęli zastępować polskim „K”.

A zatem K+M+B czy C+M+B? – pyta dziennikparafilany.pl. I odpowiada: Pozwólmy wiernym umieścić na drzwiach taką formułę, jaka jest im bliższa. Tym bardziej że obie mają swoje uzasadnienie

Orszak Trzech Króli 

6 stycznia w wielu polskich miejscowościach odbędą się tradycyjne Orszaki Trzech Króli. Ten zwyczaj został zapoczątkowany w 2009 w Warszawie. Od tamtego czasu bardzo się rozrósł.

W 2022 roku takie orszaki zorganizowało już 668 polskich miast. W tym roku pojawią się w 800 miejscowościach w Polsce i na świecie

Scenariusz Orszaku Trzech Króli opowiada co roku tę samą historię Bożego Narodzenia, ale za każdym razem pod innym kątem. Hasłem Orszaku Trzech Króli 2023 będą słowa: „Niechaj prowadzi nas gwiazda!”.

„Scenariusz wydarzenia będzie nas kierował ku rozważaniom na temat znaku, którym jest gwiazda zauważona przez Mędrców ze Wschodu” – wyjaśnia Fundacja Orszak Trzech Króli, organizator akcji.