Chełm. E-zabawy bez przesady. Czyli jak uchronić nasze pociechy od uzależnienia

W ramach kampanii zorganizowano „Szkołę dla Rodziców”-„ E-zabawy bez przesady – zdrowy duch – mały zuch” - warsztaty i konsultacje dla rodziców. Przygotowano konkurs plastyczny dla dzieci – „Czas wolny to moje zdrowie”. Zostały przeprowadzone warsztaty dla nauczycieli ukierunkowujące pracę dydaktyczno-wychowawczą i opiekuńczą – realizacja zajęć edukacyjnych „Mały jeż – mądry zwierz” Zwieńczeniem projektu będzie Forum Zdrowia Przedszkolaka – warsztaty dla przedszkolaków i podsumowanie działań w kampanii. Forum odbędzie się dnia 8 grudnia 2023roku w godzinach 10.00-12.00 w auli Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Chełmie, ul. Pocztowa 54.

Co jest celem kampanii?

Celem i zadaniem kampanii jest wymiana doświadczeń i poglądów na temat e-zagrożeń w obszarze zapobiegania zachowaniom ryzykownym dzieci w wieku przedszkolnym, ochrona zdrowia i promowanie zdrowego stylu życia, zwrócenie uwagi na znaczenie organizacji czasu wolnego dzieci w wieku przedszkolnym w kontekście pracy środowiska rodzinnego i przedszkolnego oraz doskonalenie umiejętności wychowawczych w obszarze e-zagrożeń w środowisku dziecka i rodziny. Ponadto istotnym aspektem kampanii jest kształtowanie postaw społecznych wobec właściwego korzystania z dóbr technologii informacyjnej oraz umiejętności uczenia się i zdobywania wiedzy o zdrowiu fizycznym i psychicznym, nawyków higienicznych z wykorzystaniem sportu, rekreacji, turystyki i zabawy oraz uwrażliwianie na problematykę e-zagrożeń grup społecznych mających wpływ na wychowanie najmłodszego pokolenia.

W dzisiejszej rzeczywistości Internet umożliwia wszechstronną komunikację i ułatwia kontakty, niwelując ograniczenia przestrzenne i zapewniając porozumiewanie się w czasie rzeczywistym. Stał się niezbędny jako narzędzie pracy i rozrywki, ułatwia naukę i rozwijanie zainteresowań. Internet przestał więc być sprawą wyboru, stał się wręcz koniecznością.

Sam w sobie Internet nie jest ani dobry ani zły. Jest pomocnym narzędziem, tak jak np. samochód, który ułatwia i przyspiesza komunikację. Jednak z jego używaniem wiąże się pewne ryzyko. Dotyczy to głównie osób o nie wyrobionym jeszcze światopoglądzie, a więc dzieci i młodzieży kształtującej swój obraz świata w oparciu o zdobywaną ciągle wiedzę, również za pośrednictwem Internetu.

Już coraz młodsze dzieci zaczynają interesować się komputerem i Internetem. Smartfony i tablety wzbudzają zachwyt nawet kilkumiesięcznych maluchów. Okazuje się, że fascynacja komputerem wzrasta wraz z wiekiem użytkowników.

Na uzależnienie od Internetu, gier komputerowych czy internetowych najbardziej narażone są właśnie dzieci i nastolatki. To właśnie te podmioty są głównymi adresatami coraz to nowocześniejszych, coraz silniej działających na wyobraźnię i coraz to bardziej rozbudowanych tego rodzaju produktów. Dziecko jest wobec tego bezradne. Jest zaatakowane różnorodnymi bodźcami: kolorami, dźwiękami, nagłymi zwrotami akcji, jej intensywnością. To wciąga, fascynuje, oszałamia. Gry komputerowe są w obecnych czasach bardzo popularne. Nie ma więc właściwie żadnej możliwości, by ochronić dzieci przed kontaktem z nimi.

Zakaz używania urządzeń czy korzystania z Internetu odsunąłby nasze dzieci od grupy rówieśniczej, w której funkcjonują, odsuwałby od tematów i zainteresowań ich koleżanek i kolegów. 

Badania wskazują, że dzieci do 2. roku życia w kontakcie z komputerem zajmują się głównie manipulowaniem klawiaturą, zaś ich koncentracja na obrazach jest ulotna. To co dwulatek dostrzega, staje się trudne do sprawdzenia. Kiedy dziecko ukończy 2 – 3 lata zaczyna podobać mu się to co widzi, choć nie jest w stanie zrozumieć wszystkich zależności pomiędzy scenami widzianymi na ekranie. Kiedy dziecko dostanie myszkę, bawi się nią poruszając kursorem i „bazgrząc” po ekranie. Sześcioletnie dziecko w kontakcie z komputerem potrafi już odczytać związki pomiędzy poszczególnymi scenami i rozumieć zawarte w nich znaczenie. W wieku pomiędzy 9. a 12. rokiem życia zainteresowanie grami komputerowymi zaczyna wypierać chęć oglądania telewizji. W sytuacji gdy dziecko posiada swobodny dostęp do komputera, jego zainteresowanie nim zaczyna się wzmagać, zaś chęć oglądania wcześniej „ulubionych” bajek znacznie maleje.

Warto zwracać uwagę, aby dzieci umiejętnie korzystały z urządzeń mobilnych i sieci. Musimy wiedzieć, że TO NIE MEDIA CYFROWE SĄ ZŁE, NIEWŁAŚCIWE MOŻE BYĆ ICH UŻYWANIE. Urządzenia mobilne to doskonałe wynalazki, których zadaniem jest ułatwienie życia, jednak źle używane będą przynosiły naszemu dziecku więcej szkody niż pożytku. Dobrze wykorzystywana przez najmłodszych przestrzeń Internetu może być dla nich szansą rozwoju edukacyjnego, społecznego czy w przyszłości zawodowego, zaś codzienne używanie kreatywnych aplikacji czy programów może się przyczyniać do zwiększania jego kompetencji cyfrowych, osiągania lepszych wyników w nauce, nawiązywania nowych znajomości czy kreatywnego spędzania czasu wolnego.

Głównym obowiązkiem opiekunów czy rodziców jest zwracanie szczególnej uwagi na to, ile godzin dziecko spędza grając przy komputerze, jak reaguje na zakaz grania oraz w jakie gry gra dziecko.

Uzależnienie dziecka od komputera. Jakie są pierwsze objawy?

Uzależnienie dziecka od komputera i Internetu może przyjmować różne formy. Podczas gdy jedne dzieci nie chcą odchodzić od komputera, bo pochłania je akcja gry, inne szukają w Internecie aprobaty znajomych. Możemy w prosty sposób sprawdzić, czy problem uzależnienia od komputera nie dotyczy także naszego dziecka. 

Ile czasu dziecko może spędzać przed komputerem?

Chociaż komputery są niesamowicie przydatnymi narzędziami, mogą również uzależniać. Wiele dzieci ma problem ze spędzaniem zbyt długiego czasu przy komputerze, co niepokoi ich rodziców. I słusznie. Uzależnienie od komputera zostało uznane przez Światową Agencję Zdrowia za chorobę, podobnie jak hazard. Długotrwałe przebywanie przed ekranem telefonu i komputera jest też szkodliwe dla zdrowia, dlatego specjaliści postulują, aby rodzice ustalali dzieciom sztywne reguły określające, ile czasu mogą spędzać przy komputerze (grać w gry, oglądać bajki itp.). Zarówno czas poświęcony na obcowanie z ekranem, jak i rodzaj aktywności powinny być dostosowane do wieku dziecka. 

Zdaniem specjalistów dzieci w wieku do 2 lat w ogóle nie powinny mieć styczności z ekranami cyfrowymi, zaś dzieci w wieku od 2 do 5 lat nie powinny spędzać przed ekranem więcej niż 20 minut dziennie. Natomiast dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym (6-10 lat) maksymalny czas, który mogą spędzać przed ekranem komputera, wynosi 60 minut dziennie. Starsze dzieci i nastolatki mogą korzystać z urządzeń cyfrowych nie więcej niż dwie godziny dziennie.

Ponadto ten czas również powinniśmy dzielić na mniejsze fragmenty. Dlaczego? Ponieważ jest to rodzaj wysiłku intelektualnego. Migoczący obraz z monitora męczy i dekoncentruje. Dziecko może mieć potem trudności z zapamiętywaniem i odrabianiem lekcji.

Objawy przemawiające za uzależnieniem od komputera:

• spędzanie przy komputerze coraz większej ilości czasu kosztem innych dotychczasowych zainteresowań,
•  dziecko wpada w "ciągi komputerowe", tzn. siedzi po kilka godzin bez przerwy, nie może się oderwać,
• zaniedbywanie obowiązków szkolnych w związku z komputerem,
• jego zaangażowanie w świat wirtualny przynosi szkody w świecie realnym, np.: nie odrabianie lekcji, zaniedbywanie przyjaciół, słabsze oceny ze szkoły,
• kłamanie odnośnie ilości czasu spędzonego przy komputerze,
• reagowanie rozdrażnieniem czy nawet agresją w sytuacjach, kiedy korzystanie z komputera jest utrudnione, bądź niemożliwe,
• dziecko próbuje ograniczyć ilość czasu spędzonego przed komputerem, lecz to mu się nie udaje.
• przy próbach powstrzymania się od kontaktu z komputerem pojawiają się: rozdrażnienie, złość, zawroty głowy, dreszcze, nudności, duszności, kołatanie serca, bóle mięśni i kości, uczucie zimna, poczucie wewnętrznej pustki, depresja,
• zaniedbanie higieny,
• zanik mięśni spowodowany brakiem ruchu,
• obsesja na punkcie grania, rozmawia tylko o grze, szuka na jej temat informacji w Internecie,
• zapominanie o ważnych sprawach, kłopoty z koncentracją,

Jeżeli dostrzegamy wymienione symptomy u swojego dziecka, znajdźmy przestrzeń na spokojną rozmowę, podczas której przede wszystkim nazwijmy problem. 

Wprowadzając dziecko do wirtualnego świata, zawsze należy pamiętać, aby je do tego odpowiednio przygotować. 

Zanim jeszcze dziecko zacznie korzystać z sieci, warto dowiedzieć się, jakie niebezpieczeństwa mogą je tam spotkać oraz co robić, aby ich unikać. To bardzo cenna wiedza, którą rodzice i opiekunowie powinni na bieżąco aktualizować i pogłębiać. Każde dziecko, które rozpoczyna korzystanie z Internetu, powinno także wiedzieć, że w razie jakichkolwiek problemów czy wątpliwości może zgłosić się zarówno do swoich rodziców, innej bliskiej osoby, jak i do nauczyciela. To osoby, które nie tylko pomogą zrozumieć dane zjawisko czy jego skutki, ale także będą wsparciem w trudnej sytuacji. Budowanie zaufania sprawi, że dziecko chętniej będzie zwracało się do dorosłych z różnymi troskami.

Truizmem jest stwierdzenie, że kilkuletnie dziecko ma bardzo duże potrzeby poznawcze, ruchowe, komunikacyjne, także kulturalne. Ich realizacja jest dla rodziców wymagającym zadaniem. Na szczęście od 3. roku życia w znacznej mierze przejmują je na siebie rówieśnicy dziecka. Warto pamiętać, że urządzenia takie jak tablety, pomimo tego że stanowią silne źródło stymulacji, nie dostarczają tego rodzaju stymulacji, która służy małym dzieciom. Kilkuletnie dziecko, korzystając z tabletu, smartfonu czy komputera nawet gier edukacyjnych i prorozwojowych, prawdopodobnie traci ten czas nie robiąc innych rzeczy, znacznie ważniejszych dla jego rozwoju: nie rozmawia z mamą, nie biega, nie manipuluje przedmiotami, nie rozwija się grafomotorycznie, nie kłóci się i nie godzi z rodzeństwem, nie zabiega o uznanie taty rysując piękny rysunek, nie bawi się z psem albo kotem, nie obserwuje świata i przyrody wokół itd. Dlatego tak ważne jest to, że jeśli nie zakazujemy dostępu do tego rodzaju urządzeń, ściśle ten dostęp kontrolujmy. Starając się odzwyczaić dziecko od używania tabletu, szczególnie w typowych sytuacjach, podczas których przyzwyczaiło się, że z urządzenia może korzystać, prawdopodobnie spotkamy się z oporem, bierną agresją lub otwartym buntem, być może atakami histerii. Pamiętajmy, że musimy dziecku tę pustkę wypełnić, zaoferować jakiś rodzaj stymulacji zastępczej o porównywalnej sile: rozmowę, ruch, wspólne formy aktywności, zabawy. Nie zniechęcajmy się. Na początku jest zawsze najtrudniej.

Co mogą zrobić rodzice i nauczyciele by zapobiegać uzależnieniom?

Najważniejsze, to spędzać z dzieckiem czas (wspólne czynności domowe, posiłki, wyjścia), rozwijać pasje dziecka i uczestniczyć w nich oraz pomagać dziecku w planowaniu dnia (zabawa, nauka, obowiązki, sport). Równie ważne jest zapewnienie rozładowywania energii i napięć poprzez aktywność fizyczną. Pamiętajmy też  żeby rozmawiać z dzieckiem o jego uczuciach, pomagać w nazywaniu i wyrażaniu emocji i wspierać w rozwiązywaniu problemów (ale nie wyręczać dziecka, nie chronić go nadmiernie). Ponadto należy trenować radzenie sobie z porażkami, ze zniechęceniem pojawiającym się przy napotykaniu na trudności, pytać dziecko nie tylko o wydarzenia z codziennego, realnego życia, ale i o wydarzenia i przyjaźnie ze świata wirtualnego. Dziecko musi mieć stworzone możliwości spędzania czasu z rówieśnikami, musi się uczyć zawierania i utrzymywania znajomości z innymi osobami, sposobów radzenia sobie z nieśmiałością i poczuciem odrzucenia. To właśnie w gestii rodziców, czy opiekunów leży stworzenie zasad korzystania przez dziecko z komputera, ograniczanie czasu spędzanego przed monitorem, sprawdzanie, co dziecko robi na komputerze i interesowanie się treściami np. gier komputerowych. Musimy jednak pamiętać też o pilnowaniu własnego sposobu korzystania z sieci i komputera, a w sytuacji podejrzenia uzależnienia zgłosić się po specjalistyczną pomoc.

Czytaj także:

• W Chełmie pojawią się Pola Nadziei. W nich zakwita dobro...
• Chełmskie MONOPOLY coraz bliżej. Ty też możesz wziąć udział w grze miejskiej!
• Chełm. Osiedla Cementowni i Śródmieście będą dyskutować. Zobacz, kiedy i o czym!
• Spotkanie autorskie w ChBP. Aleksander Kwaśniewski przyjedzie do Chełma!
• Chełm. Ta kamienica w końcu przestanie straszyć? Wiemy, jak ma wyglądać!