Kasacja w postępowaniu karnym

Zasady na jakich podmioty te mogą wnosić kasację różnią się w pewnym stopniu od zasad jakie obowiązują pozostałe strony postępowania, dlatego też nie dotyczy ich dalsza część niniejszego tekstu, który skupi się na sytuacji oskarżonego oraz jego obrońcy w tym zakresie.

Wniesienie kasacji musi poprzedzać złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku sądu drugiej instancji oraz doręczenia stronie tego wyroku wraz z uzasadnieniem, który winien zostać złożony w terminie siedmiu dni od dnia ogłoszenia tego orzeczenia. Następnie kasacja winna zostać wniesiona w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym strona otrzymała wskazany wyżej wyrok wraz z uzasadnieniem. Podstawą wniesienia kasacji wnoszonej przez stronę mogą być jedynie tzw. bezwzględne przyczyny odwoławcze lub też inne naruszenie prawa, jeżeli mają ono charakter rażący. W przypadku oskarżonego może on wnieść kasację jedynie, jeżeli został on skazany na karę bezwzględnego pozbawienia wolności (nie dotyczy to jednak sytuacji, w której podstawą kasacji są bezwzględne przyczyny odwoławcze wskazane w art. 439 kodeksu postępowania karnego). Strona powinna więc wskazać na czym polega uchybienie lub uchybienia, które stanowią podstawę kasacji.

Niezależnie od tego strona powinna też wskazać zakres zaskarżenia (tj. jakie orzeczenie skarży) oraz to czego się domaga. Z uwagi na kwalifikowany charakter wnoszonego środka zaskarżenia oraz jego - dość wysoki - formalizm strona nie może samodzielnie wnieść kasacji. Kasacja taka musi zostać bowiem sporządzona i wniesiona przez pełnomocnika lub obrońcę, którym może być przykładowo rumia adwokat - jest to tak zwany przymus adwokacko-radcowski. Kasacja jest wnoszona - za pośrednictwem sądu odwoławczego – do Sądu Najwyższego. Kasacja podlega opłacie, jednak w przypadku osoby pozbawionej wolności na etapie wnoszenia kasacji nie uiszcza ona opłaty.

W przypadku niekorzystnego dla tej strony rozstrzygnięcia opłata jest od niej zasądzana w rozstrzygnięciu końcowym. Co istotne – samo wniesienie kasacji nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego orzeczenia (np. kara pozbawienia wolności orzeczona wyrokiem podlega już wykonaniu), jednak możliwe jest wstrzymania wykonania tego orzeczenia na skutek złożenia stosownego wniosku i jego uwzględnienia.

Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację na posiedzeniu bez udziału stron (np. gdy oddala wniesioną przez stronę kasację jako oczywiście bezzasadną lub uwzględnia ją jako oczywiście zasadną) lub na rozprawie. Po rozpoznaniu kasacji Sąd Najwyższy może oddalić kasację lub uchylić zaskarżone orzeczenie i w zależności od okoliczności danej sprawy – przekazać ja do ponownego rozpoznania, umorzyć postępowanie lub też uniewinnić oskarżonego (w przypadku oczywiście niesłusznego skazania). Od tak wydanego przez Sąd Najwyższy orzeczenia nie przysługuje „dalsza” kasacja.